Η υπέροχη Γκρέις, η μητέρα της γλώσσας προγραμματισμου COBOL

Grace Hopper

Ένα, μηδέν, μηδέν, ένα, μηδέν, ένα. Μηδέν, ένα, ένα…

Αυτή είνα η γλώσσα των υπολογιστών. Μια σειρά από 1 και 0. Κάθε έξυπνο πράγμα που κάνει ο υπολογιστής σας – τηλεφωνική κλήση, αναζήτηση βάσης δεδομένων (Google), κάποιο παιγνίδι, – καταλήγει σε αυτούς τους άσσους και τα μηδενικά. Στην πραγματικότητα είναι την παρουσία (ένα) ή την απουσία (μηδέν) ρεύματος σε μικροσκοπικά τρανζίστορ σε ένα τσιπ ημιαγωγών.

Ευτυχώς, δεν χρειάζεται να προγραμματίζουμε υπολογιστές σε μηδενικά και σε άσσους.

Τα Microsoft Windows, για παράδειγμα, χρησιμοποιούν 20 GB ή 170 δισεκατομμύρια 0 και 1. 

Φανταστείτε να ρυθμίζετε χειροκίνητα κάθε τρανζίστορ. Αγνοώντας κατά πόσο αυτό θα ήταν δυνατόν, εάν χρειαζοτανε ένα δευτερόλεπτο για να γυρίσει κάθε διακόπτης, η εγκατάσταση των Windows θα διαρκούσε 5.000 χρόνια.

Αλλά το 1944, ο πρώτος υπολογιστής Μάρκ I (Mark I) προγραμματιζότανε έτσι.

Mark I
Mark I

Ένας λόγος για την εκπληκτική εξέλιξη των υπολογιστών σίγουρα τα μικρκοσκοπικά στοιχεία που έχει.

Αλλά είναι επίσης επειδή οι προγραμματιστές μπορούν να γράψουν κώδικα σε γλώσσα που μοιάζει με ανθρώπινη γλώσσα και να μεταφράσουν αυτή την γλώσσα σε άσσους και μηδενικά, τα ρεύματα ή τα μη-ρεύματα, που τελικά κάνουν τη δουλειά.

Grace HopperΤο «πράγμα» που άρχισε να το κάνει αυτό ονομάστηκε μεταγλωττιστής (Compiler).

Και πίσω από τον μεταγλωττιστή υπάρχει μία γυναίκα που ονομάζεται Γκρέις Χόπερ.

Η Γκρέις Μπρούστερ Χόπερ (Grace Brewster Hopper) είναι μία από τους πρωτοπόρους στην ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Είναι πιθανώς η μόνη μαθηματικός που έδωσε το όνομά της σε πολεμικό πλοίο.

USS Hopper

Τα πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 1906 στην Νέα Υόρκη και ήταν η μεγαλύτερη από τα τρία αδέλφια. Ο πατέρας της, ο Γουόλτερ Μιούρυ (Walter Murray) ήταν ασφαλιστικός σύμβουλος και η μητέρα της, η Μαίρη Βαν Χόρν (Mary Van Horne), είχε μεγάλη αγάπη για τα μαθηματικά που την πέρασε στην κόρη της.  Και οι δύο γονείς της Γκρέις πίστευαν ότι αυτή και η αδερφή της έπρεπε να είχαν την ίδια μόρφωση με τον αδελφό τους.

Εκείνη την εποχή στην Ευρώπη, οι γυναίκες δεν είχαν ακόμα την άδεια να παρακολουθούν μαθήματα στα πανεπιστήμια, και χρειαζόντουσαν άδεια από τον κάθε καθηγητή για να παρακολουθήσουν το μάθημά του.  

Υπήρχαν σίγουρα σημάδια για τη γοητεία της με τις μηχανές στην παιδική ηλικία της Γκρέις. Όταν ήταν επτά ετών, διέλυσε το ξυπνητήρι της για να μάθει πώς λειτουργεί.  Ανίκανη να το επανασυναρμολογήσει, διέλυσε και τα επτά ρολόγια που βρήκε στο σπίτι πριν ανακάλυψε η μητέρα της τι γινότανε.

Σπουδές

Η Γκρέις πήγε σε δύο ιδιωτικά σχολεία θηλέων στη Νέα Υόρκη και το 1924, 18 ετών, πέρασε στο κολλέγιο του Βάσσαρ (Vassar College) – το οποίο πανεπστήμιο έχουν τελειώσει επίσης η Τζάκυ Ωνάσση, η Μέριλ Στρίπ, η Τζέιν Φόντα και ο Γιάννης Βαρδινογιάννης.  Σπούδασε μαθηματικά και φυσική πήρε το πτυχίο της το 1928. Μετά την αποφοίτησή της, ανέλαβε έρευνα στα μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ (Yale).

Το 1930 η Γκρέις Μιούρυ, 24 ετών, παντρεύτηκε τον Βίνσεντ Φόστερ Χόπερ (Vincent Foster Hopper), καθηγητή Αγγλικών από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Η υποτροφία που είχε πάρει από το κολλέγιο Βάσσαρ της επέτρεψε να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και, τον ίδιο χρόνο, 1930, τελείωσε το μεταπτυχιακό της.

Το 1931 άρχισε να διδάσκει μαθηματικά στο πανεπιστήμιο του Βάσσαρ ως απλή υπάλληλος στο Τμήμα Μαθηματικών και συνέχισε να εργάζεται εκεί μέχρι το 1943 (37 ετών) και είχε προαχθει σε αναπληρώτρια καθηγήτρια. Η Χόπερ πήγε το διδακτορικό της από το πανεπιστήμιο του Γέιλ με την διατριβή «New Types of Irreducibility Criteria», με την εποτεία του Øystein Ore.

Στο Ναυτικό

Με το που μπήκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο με την επίθεση των Γιαπωνέζων στο Περλ Χάρμπορ (Δεκέμβριος ‘41)  η Χόπερ ήθελε να επιστρατευτεί. Ωστόσο, στα 35 της ήταν πολύ μεγάλη (και αρκετά αδύνατη για το ύψος της, υπήρχαν όρια στο αμερικάνικο ναυτικό τότε) για να στρατολογηθεί,  και επιπλέον θεωρείτο ότι η δουλειά της σαν καθηγήτρια μαθηματικών στο πανεπιστήμιο Βασσάρ θα ήταν απαραίτητη για την πολεμική προσπάθεια.

Ωστόσο, ήταν αποφασισμένη να προσχωρήσει στο Ναυτικό και τελικά, το 1943, 37 ετών,  έπεισε την Εφεδρεία του Ναυτικού να την αποδεχτεί και το πανεπιστήμιο Βασσάρ να της παραχωρήσει άδεια. Τον ίδιο χρόνο πήρε διαγύζιο με τον άντρα της.

Μετά από την αρχική εκπαίδευση στην Σχολή Μίντσιπμαν (Midshipman’s School) η Χόπερ ορκίστηκε Υπολοχαγός, πήρε μετάθεση στο Γραφείο των Εργων Υπολογισμού (Bureau of Ordnance Computation Project) στα εργαστήρια Κράφτ (Cruft Laboratories) στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Από το 1944 εργάστηκε μαζί με τον καθηγητή Χάουαρντ Άικεν (Howard Aiken) στον υπολογιστή του Χάρβαρντ, Μάρκ I (Mark I)

“Είχε 15,5 μέτρα μήκος, 2,5 μ. ύψος και 2,5 μ. πλάτος . Είχε 72 λέξεις μνήμης και μπορούσε να πραγματοποιήσει τρείς προσθέσεις το δευτερόλεπτο .”

Στην διάσκεψη στην Ουάσιγκτον, το 1994, είπανε:

Κατά την άφιξή της στα εργαστήρια Κράφτ έκανε την γνωριμία τον υπολογιστή Μάρκ I. Για αυτήν ήταν ένα ελκυστικό gadget, παρόμοιο με τα ξυπνητήρια της νιότης της. Ανυπομονούσε να το αποσυναρμολογήσει για να το καταλάβει. … Ο Χόπερ έγινε το τρίτο άτομο που προγραμματίζει το Μαρκ I.

Ο καθηγητής Άικεν δεν ήταν ενθουσιασμένος που είχε μια γυναίκα να συμμετάσχει στην ομάδα, και της έδωσε ως πρώτη εργασία προγραμματισμού αμέσως που έφτασε στο Χάρβαρντ:

“Υπολογίστε τους συντελεστές της σειράς των τόξων εφαπτομένης μέχρι την επόμενη Πέμπτη.”

Στους υπολογιστές.

Στο τέλος του πολέμου, η Χόπερ εργαζόταν στον υπολογιστή του Χάρβαρντ Μάρκ ΙΙ. Σε αυτόν τον υπολογιστή βρέθηκε το πρώτο πραγματικό “σφάλμα υπολογιστή” (computer bug): ένας σκώρος που γείωσε το ρελέ 70, ένα από τα 17.000 ρελέ στον υπολογιστή, τον Σεπτέμβριο του 1945.

First bug
Το πρώτο bug

Από τότε, η χρήση της λέξης “bug” αναφέρεται σε προβλήματα στο λογισμικό. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, ο Χόπερ επέκτεινε την έννοια του όρου “debug” για να συμπεριλάβει την αφαίρεση σφαλμάτων από τα προγράμματα λογισμικού.

Ο σκώρος αυτός υπάρχει σε ένα γυάλινο κουτί στο μουσείο του Ναυτικού Κέντρου Υπολογιστών στο Ντάλγκρεν της Βιρτζίνια. (Dahlgren, Virginia).

Το 1946 η Χόπερ, 40 ετών, έφυγε από το Ναυτικό, αλλά παρέμεινε στην εφερδεία. Παραιτήθηκε από τη θέση της στο πανεπιστήμιο Βάσσαρ, ώστε να παραμείνει στο Χάρβαρντ, όπου διορίστηκε Επιστημονικός Συνεργάτης στις Επιστήμες Μηχανικών και στην Εφαρμοσμένη Φυσική στο Εργαστήριο Υπολογισμού. Συνέχισε να εργάζεται στο Μάρκ II και αργότερα στον υπολογιστή Μαρκ III.

Το 1949 η Χόπερ έγινε μέλος της Εταιρίας Υπολογιστών Έκερτ-Μότσλι  (Eckert-Mauchly Computer Corporation) σαν Ειδικός Μαθηματικός και συνεργάστηκε με τον Τζόν Έκερτ (John Eckert) και  τον  Τζόν Μόσλι (John Mauchly) στον υπολογιστή ΓΙΟΥΝΙΒΑΚ (UNIVAC). Όσο εργαζότανε στην εταιρία σχεδίασε έναν βελτιωμένο μεταγλωττιστή ενώ ήταν και μέλος της ομάδας που ανέπτυξε το Φλο-μάτικ (Flow-Matic), τον πρώτο μεταγλωττιστή επεξεργασίας δεδομένων στην αγγλική γλώσσα.

Το 1952, 46 ετών,  είχε μεταγλωττιστή που δούλευε σωστά.

«Κανείς δεν το πίστευε», είπε. «Είχα έναν μεταγλωττιστή που δούλευε και κανείς δεν θα το ακουμπούσε. Μου είπαν ότι οι υπολογιστές μπορούσαν να κάνουν μόνο πράξεις».

Η ίδια έλεγε:

“Οι άνθρωποι είναι αλλεργικοί στην αλλαγή. Λατρεύουν να λένε,”Ετσι το κάναμε πάντα”. Προσπαθώ να το καταπολεμήσω. Γι ‘αυτό έχω ένα ρολόι στον τοίχο μου που γυρίζει αριστερόστροφα. “

HopperClockΟ λόγος που η Χόπερ αποφάσισε να σχεδιάσει ένα μεταγλωττιστή ήταν, όπως έγραψε αργότερα, επειδή ήταν τεμπέλα και ήλπιζε ότι η εισαγωγή των μεταγλωττιστών θα της επέτρεπε να σταματήσει να είναι προγραμματιστής υπολογιστών και να συνεχίσει να εργάζεται σαν μαθηματικός.

Πράγματι, μπορεί να μας φαίνεται προφανές σήμερα ότι αυτή θα ήταν η φυσιολογική πορεία των υπολογιστών, αλλά ήταν μια εξαιρετικά προχωρημένη ιδέα της Χόπερ. Στην πραγματικότητα όταν σκεφτόμαστε πώς έχουν αναπτυχθεί οι υπολογιστές, ειδικά με προγράμματα όπως το Mathematica και το Maple που διατίθενται σήμερα, βλέπουμε το όραμα που είχε η Χόπερ για το πώς οι υπολογιστές θα γίνονταν ένα τόσο σημαντικό εργαλείο για τους μαθηματικούς.

Η Χόπερ πίστευε ότι οι μεταγλωττιστές ήταν το κλειδί για τον «εκδημοκρατισμό» των υπολογιστών. Θα επέτρεπαν στους περισσότερους ανθρώπους να επικοινωνούν με τους μηχανικούς γίγαντες.

Αντί να αναγκάσει τον άνθρωπο να μάθει τη γλώσσα της μηχανής, έκανε τον υπολογιστή να μάθει Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά ή οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη γλώσσα. Η Χόπερ ενσωμάτωσε η ιδέα αυτή στην γλώσσα προγραμματισμού Flow-Matic, η οποία θα λειτουργούσε ως το προσχέδιο για την γλώσσα COBOL (Common Business Oriented Language) που εξακολουθεί να είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη γλώσσα προγραμματικσμού

Το 1950 η Ρέμιγκτον Μπράντ (Remington Rand Corporation) αγόρασε την  Έκερτ-Μότσλι  και της μετονόμασε σε Διεύθυνση ΓΟΥΝΙΒΑΚ της Ρέμιγκτον Μπράντ. Η Χόπερ έγινε Μηχανικός Συστημάτων και Διευθυντής Αυτόματης Ανάπτυξης Προγραμματισμού της Διεύθυνσης ΓΙΟΥΝΙΒΑΚ. Συνέχισε το έργο της στους μεταγλωττιστές, δημοσιεύοντας το πρώτο της άρθρο για το θέμα αυτό το 1952 (46 ετών).

Στη συνέχεια συμμετείχε στο έργο για να παράγει προδιαγραφές για μια κοινή γλώσσα προγραμματισμού. Δεδομένου ότι η Φλό-Μάτικ ήταν η μόνη γλώσσα προγραμματισμμού εκείνη την εποχή, ήταν αναπόφευκτο να παρέχει τα θεμέλια για τον προσδιορισμό της γλώσσας COBOL που τελικά κυκλοφόρησε το 1959. Η Χόπερ είχε επίσης έναν άλλο σημαντικό στόχο στους μεταγλωττιστές, δηλαδή ότι έπρεπε να υπάρχει τυποποίηση. Στόχος της ήταν να υπάρξει διεθνής τυποποίηση των γλωσσών υπολογιστών και υποστήριξε σθεναρά τις διαδικασίες επικύρωσης.

«Το καλό με την τυποποίηση είναι ότι υπάρχες τόσες πολλές για να διαλέξετε».

Η Χόπερ ήταν κάποια που είχε τουλάχιστον δυό δουλειές ταυτόχρονα. Ασχολήθηκε τόσο με τον ακαδημαϊκό κόσμο όσο και με το Ναυτικό κατά την περίοδο που κατείχε τις θέσεις της στο Ρέμιγκτον Μπράντ.

Οι σχέσεις της με τον ακαδημαϊκό κόσμο ήταν πολλές, μερικές φορές ήταν Επισκέπτης λέκτορας, μέχρι που το 1959 έγινε Επισκέπτης Καθηγήτρια στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του πανεπιστημίου Μουρ (Moore) της Πενσυλβανίας. Ήταν ταυτόχρονα Σύμβουλος και Λέκτορας για την Εφεδρεία του Ναυτικού των Ηνωμένων Πολιτειών, μέχρι την σύνταξή της τον Δεκέμβριο του 1966 (60 ετών), όπου είχε φτάσει στο αξίωμα του Πλοιάρχου.

Το Ναυτικό και η Χόπερ δεν χώρισαν για πολύ καιρό. Τον Αύγουστο του 1967, ανακλήθηκε να υπηρετήσει στο Ναυτικό. Αυτή τη στιγμή πήρε άδεια από την εταιρία (Σέρυ) και δεν επέστρεψε στη δουλειά αυτή και παίρνοντας σύνταξη το 1971, όταν έφτασε στα 65 της. Ο χωρισμος της με το Ναυτικό θα ήταν μόνο για 6 μήνες.

“Μετά από 6 μήνες, ήρθε διαταγή ότι οι υπηρεσίες της θα χρειαζόταν επ ‘αόριστον. Προήχθη σε Πλοίαρχο το 1973 και το 1977 (71 ετών), διορίστηκε ειδικός σύμβουλος του Διοικητή των Ναυτικών Αυτόματων Δεδομένων του Ναυτικού, όπου παρέμεινε μέχρι να αποσυρθεί.”

Η υπηρεσία στο Ναυτικό δεν εμπόδισε την Χόπερ να έχει ακαδημαϊκές θέσεις και ήταν Λέκτορας Επιστημών Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Τζώρτζ Ουάσινγκτον (George Washington) μεταξύ 1971 και 1978.

Νανοδευτερόλεπτα.

Η Γκρέις Χόπερ φημίζεται για το οπτικό βοήθημά της για τα νανοδευτερόλεπτα, 1 εκατομμυριοστικό του δευτερολέπτου.  (0,000 000 001 του δευτ) . Άνθρωποι (όπως στρατηγοί και ναύαρχοι) την ρώτησαν γιατί η δορυφορική επικοινωνία χρειάζότανε τόσο πολύ χρόνο.

Άρχισε να μοιράζει κομμάτια σύρματος μήκους γύρω στα 30 εκατοστά, την απόσταση που διανύει το φως σε ένα νανοδευτερόλεπτο. Έδωσε σε αυτά τα κομμάτια του σύρματος το όνομα “νανοδευτερόλεπτα”. Έλεγε στο ακροατήριό της ότι το μήκος των νανοδευτερολέπτων της ήταν στην πραγματικότητα η μέγιστη ταχύτητα του ηλεκτρικού σήματος στο κενό, και ότι τα σήματα ταξιδεύουν πιο αργά μέσω των πραγματικών καλωδίων. Αργότερα χρησιμοποίησε τα ίδια κομμάτια καλωδίων για να δείξει γιατί οι υπολογιστές έπρεπε να είναι μικροί για να είναι γρήγοροι.

Σε πολλές από τις συνομιλίες και τις επισκέψεις της, έδωσε “νανοδευτερόλεπτα” σε όλους στο κοινό, σε αντίθεση με ένα πηνίο σύρματος μήκους 300 μέτρων που αντιπροσωπεύει ένα μικροδευτερόλεπτο (1 χιλιοστό του δευτερολέπτου). Αργότερα, δίνοντας αυτές τις διαλέξεις ενώ εργαζόταν για το DEC, έσπαζε πακέτα πιπεριού, καλώντας τους μεμονωμένους κόκκους αλεσμένου πιπεριού για τα πίκοδευτερόλεπτα (picoseconds, 1 χιλιοστό του νανοδευτερόλεπτου)

Όταν η Χόπερ αποσύρθηκε από το Ναυτικό τον Αύγουστο του 1986, σε ηλικία 80 ετών, ήταν η αρχαιότερη ενεργός αξιωματικός στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχε φτάσει στη θέση του Υποναύαρχου, προήχθη στη θέση του Ναύρχου σε τελετή του Λευκού Οίκου τον Δεκέμβριο του 1983. Σε μια γιορτή που πραγματοποιήθηκε στη Βοστώνη για να γιορτάσει τη συνταξιοδότησή της, της απονεμήθηκε το Μετάλλιο Διακεκριμένης Υπηρεσίας Άμυνας, το υψηλότερο δυνατό από το Υπουργείο Άμυνας.

Μετά από μια καριέρα που περιλάμβανε πολλές θέσεις εργασίας σε πολλούς διαφορετικούς τομείς, θα περίμενε καθένας για μια ήσυχη συνταξιοδότηση. Ωστόσο, αυτό δεν ήταν γι’αυτήν, αξιοσημείωτα, διορίστηκε ανώτερος σύμβουλος της DEC (Digital Equipment Corporation) μετά τη συνταξιοδότησή του από το Ναυτικό, μια θέση που κατείχε μέχρι το 1990, 84 ετών. Η εργασία της περιλάμβανε εκπροσώπηση σε:

« … φόρουμ υπολογιστών, παρουσιάζοντας προηγμένες έννοιες υπολογιστών και την αξία των πληροφοριών και των δεδομένων, και να ειναι σύνδεσμος μεταξύ εταιριών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.»

Grace Hopper Celebration

Η Χόπερ ανακηρύχθηκε η πρώτη  «Άνθρωπος της Χρονιάς» στην Επιστήμη των Υπολογιστών από την Ένωση Επεξεργασίας Δεδομένων το 1969.

“Για το πρωτοποριακό έργο και την ηγεσία της στην ανάπτυξη λογισμικού υπολογιστών, και για τον αντίκτυπο και την επιρροή της στο επάγγελμα της πληροφορικής και τους συναδέλφους της, και για το πρωτοποριακό έργο και ηγετικό ρόλο της στην ανάπτυξη σημαντικών ιδεών για μαθηματικούς και επιχειρηματικούς μεταγλωτιστές, και για αυτήν συνεισφορά στην ανάπτυξη και αποδοχή της αγγλικής γλώσσας προγραμματισμού, και για το εξαιρετικό έργο της και τις συνεχείς προσπάθειές της στην εκπαίδευση και την κατάρτιση ανδρών και γυναικών για σταδιοδρομία στην επιστήμη των υπολογιστών και στην επεξεργασία δεδομένων.”

Το 1991 ο Πρόεδρος Τζορτζ Μπους απονέμει στην Χόπερ το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνολογίας (National Medal of Technology). Ήταν :

«… η πρώτη γυναίκα που έλαβε το υψηλότερο βραβείο τεχνολογίας της Αμερικής. Το βραβείο την αναγνωρίζει ως πρωτοπόρο στους υπολογιστές, που πέρασε μισό αιώνα βοηθώντας να διατηρήσει την Αμερική στην πρώτη γραμμή της υψηλής τεχνολογίας.»

Η Γκρέις Χόπερ πέθανε στον ύπνο της την πρωτοχρονιά του 1992, 85 ετών, στο Άρλινγκτον της Βιρτζίνια. Η κηδεία της έγινε με όλες τις στρατιωτικές τιμές.

Μπίλ Γκέιτς (Microsoft), Steven Jobs (Apple), Linus Torvalds (Linux), Mark Zuckerberg (facebook)

Το έργο της Γκρέις άνοιξε το δρόμο για τους μελλοντικούς οραματιστές να δημιουργήσουν τεχνολογίες και προϊόντα που αγαπάμε και χρησιμοποιούμε καθημερινά

Πηγές

Grace Hopper book [1] Beyer, Kurt: “Grace Hopper and the Invention of the Information Age”,  Massachusetts Institute of Technology, 2009

[2] Ignotofksy, Rachel :  “Women in Science – 50 Fearless Pioneers Who Changed the World”, Ten Speed Press, 2016

[3] Hopper , Grace Murray: “New Types of Irreducibility Criteria”,  Dissertation for PhD, 1934, Yale University , https://math.yale.edu/sites/default/files/grace_murray_hopper_thesis_0.pdf

[4] O’Connor,J J  and Robertson, E F,  “Grace Brewster Murray Hopper“ https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Hopper/

[5] Dickason, Elizabeth: Remembering Grace Murray Hopper: A Legend in Her Own Time”, Naval History and Heritage Command, https://www.history.navy.mil/research/library/bibliographies/hopper-grace-admiral-select-bibliography/remembering-grace-m-hopper-legend-her-own-time.html

[6] Dickason, Elizabeth: “Looking Back: Grace Murray Hopper’s Younger Years”, Naval History and Heritage Command, https://www.doncio.navy.mil/chips/ArticleDetails.aspx?ID=2388

[7] The History of Computing Project: “Grace Murray Hopper” https://www.thocp.net/biographies/hopper_grace.html

[8] Wikipedia: “Grace Murray Hopper”  https://en.wikipedia.org/wiki/Grace_Hopper

[9] Pablo Stanley: “The story of Grace Hopper (aka Amazing Grace)”,  Stanley Colors, http://www.stanleycolors.com/2014/12/story-grace-hopper-aka-amazing-grace/

[10] Conference Washington, DC, 1994: “Grace Hopper Celebration of Women in Computing”, http://www.cs.yale.edu/homes/tap/Files/hopper-story.html

[11] Schieber, Philip:  “The Wit and Wisdom of Grace Hopper”,  The OCLC Newsletter, March/April, 1987, No. 167 , http://www.cs.yale.edu/homes/tap/Files/hopper-wit.html

[12] Hamblen, Diane: “Only the Limits of Our Imagination: An Exclusive  Interview with Rear Admiral Grace M. Hopper”,  Naval History and Heritage Command, https://www.history.navy.mil/research/library/bibliographies/hopper-grace-admiral-select-bibliography/only-limits-our-imagination-hopper.html

Youtube

Grace Hopper Lecture, https://www.youtube.com/watch?v=ZR0ujwlvbkQ&t=823s , 1 ώρα, 25 λεπτά.

Grace Hopper: Lecture at University of Tennessee, 1993 – 1 of 3, https://www.youtube.com/watch?v=ABlivzyfhQE 13:31 λεπτά

Grace Hopper: Lecture at University of Tennessee, 1993 – 2 of 3, https://www.youtube.com/watch?v=Sn0f0vpn8jE , 13:38 λεπτά

Χριστόδουλος ΛάζαρηςΧριστόδουλος Λάζαρης
Μαθηματικός
MSc Στατιστικής, MSc Πληροφορικής.
BSc Digital Technology and Design

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *