Emmy Noether, Η μητέρα της Μοντέρνας Άλγεβρας

Emmy Noether

To 1964, στην Παγκόσμια Έκθεση στη Νέα Υόρκη ένα δωμάτιο ήταν αφιερωμένο αποκλειστικά στα μαθηματικά. Στο δωμάτιο υπήρχε μία πολύ ελκυστική και ενημερωτική τοιχογραφία, μήκους περίπου 4 μέτρων, και παρουσίασε μια σύντομη έρευνα για την ιστορία των μαθηματικών, με τίτλο “Άνθρωποι των Σύγχρονων Μαθηματικών” (Men of Modern Mathematics) , και έδινε ένα περίγραμμα της εξέλιξης αυτής της επιστήμης από περίπου 1000 π.Χ. έως το έτος της έκθεσης.

Οι πρώτοι αιώνες αυτής της περιόδου απεικονίζονται από εικόνες από την ιστορία της τέχνης και, συγκεκριμένα, την αρχιτεκτονική. H περίοδος από το 1500 μΧ. φωτίζεται από πορτρέτα μαθηματικών, συμπεριλαμβανομένων σύντομων περιγραφών για τη ζωή τους και των επαγγελματικών επιτευγμάτων τους. Κοντά σε ογδόντα πορτρέτα είναι γεμάτα σε χώρο περίπου 1,5 m2, μεταξύ αυτών, μόνο ένα ήταν γυναίκας .

Το πρόσωπό της – ώριμο, έξυπνο, ούτε όμορφο ούτε άσχημο – μπορεί να υποδηλώνει την αγάπη της για την επιστήμη, αλλά σίγουρα αποκαλύπτει μια συμπαθητική προσωπικότητα και μια γνήσια καλοσύνη της καρδιάς. Είναι το πορτρέτο της Έμμυ Νέτερ (Emmy Noether), περιτριγυρισμένο από διάσημους άνδρες όπως ο Τζοζέφ Λιουβίλ (Joseph Liouville), ο Γκεόργκ Κάντορ (Georg Cantor) και ο Ντέιβιντ Χίλβερτ (David Hilbert)

Τα πρώτα χρόνια

Η Έμμυ Νέτερ (Emmy Noether) γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου 1882 στη βαυαρική πόλη του Έρλαγκεν (Erlangen)

Max NoetherΟ πατέρας της Μάξ Νέτερ (Max Noether), (1844-1921) ήταν διακεκριμένος μαθηματικός και καθηγητής στο Έρλαγκεν. Η μητέρα της, η Ίντια Αμαλία Κάουφμαν (Ida Amalia Kaufmann) (1852-1915), ήταν από μια πλούσια οικογένεια της Κολωνίας. Και οι δύο γονείς της Έμμυ ήταν εβραϊκής καταγωγής αν και η Έμμυ είχε βαπτιστεί χριστιανή.

Η Έμμυ είχε 3 άλλους μικρότερους αδελφούς, τον Άλφρεντ (Alfred) , τον Φριτς (Fritz), και τον Γκούσταβ Ρόμπερ (Gustav Robert), αλλά δεν ήταν τυχεροί.

Ο Άλφρεντ σπούδασε Χημεία και πήρε το διδακτορικό του από το πανεπιστήμιο του Έρλαγκεν, αλλά πέθανε 9 χρόνια αργότερα, σε ηλικία 35 ετών.

Ο Φριτς σπούδασε Εφαρμοσμένα Μαθηματικά, αλλά επειδή ήταν Εβραίος δεν μπόρεσε να βρει δουλειά, έφυγε από την Γερμανία το 1937. Τότε πήγε στην Σοβιετική Ένωση όπου έγινε καθηγητής στο πανεπιστήμιο  του Τομσκ (Tomsk) αλλά κατηγορήθηκε σαν αντί-σοβιετικός και εκτελέστηκε το 1941, 57 ετών. (Αργότερα, το 1988, το Ανώτατο Δικαστήριο στης Σοβιετικής Ένωσης τον αθώωσε, αλλά ήταν λίγο αργά)

Ο Γκούσταβ Ρόμπερ  ήταν διανοητικά ανάπηρος, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του σε ίδρυμα και πέθανε νέος, 39 ετών.  

Emmy Noether schoolΤο πρώτο σχολείο που πήγε η Έμμυ ήταν στην οδό Χαρστράσε (Fahrstrasse). Ο Αύγουστος Ντικ (Auguste Dick) στο βιβλίο του “Emmy Noether 1882-1935” γράφει:

Η Έμμυ δεν φάνηκε εξαιρετική ως παιδί. Παίζοντας με τους συνομηλίκους της στο προαύλιο του σχολείου στο Χαρστράσε, δεν έκανε ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία της.  – ένα  απλό κοριτσάκι, αν και είχε κάποια γοητεία.

Το γυμνάσιο που πήγε ήταν το “Δημόσιο Ανώτερο Σχολείο Θηλέων” στην οδό Φρίντριχ (Friedrichstrasse) στο Έρλαγκεν,  από το 1889 έως το 1897 (7 – 15 ετών)

Εκεί σπούδασε γερμανικά, αγγλικά, γαλλικά, αριθμητική και έκανε μαθήματα πιάνου. O στόχος της ήταν να γίνει δασκάλα ξένων γλωσσών και το 1900 (18 ετών) πήρε επάρκεια σαν δασκάλα αγγλικών και γαλλικών σε βαυαρικές σχολές θηλέων.

Στο πανεπιστήμιο του Έρλαγκεν

Ωστόσο, η Νέτερ δεν έγινε ποτέ δασκάλα ξένων γλωσσών. Αντ’αυτού αποφάσισε να ακολουθήσει τη δύσκολη διαδρομή για μια γυναίκα εκείνης της εποχής και να σπουδάσει Μαθηματικά.

Erlangen 1916Εκείνη την εποχή, στις αρχές του 20ου αιώνα, οι γυναίκες είχαν την δυνατότητα να σπουδάσουν ανεπίσημα σε γερμανικά πανεπιστήμια αλλά κάθε καθηγητής έπρεπε να δώσει άδεια για να παρακολουθήσει το μάθημά του. Η Νέτερ έλαβε άδεια να παρακολουθήσει μαθήματα στο Πανεπιστήμιο του Έρλαγκεν  από το 1900 έως το 1902. Ήταν μία από τις δύο φοιτήτριες που παρακολουθούσαν μαθήματα στο Έρλαγκεν, από σύνολο 986 φοιτητών.

Μία παρένθεση εδώ. Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου υπήρξαν πολλοί διάσημοι μαθηματικοί που, με τον ένα ή το άλλο τρόπο, είχαν επίδραση στην ζωή της Νέτερ. Τους απαριθμούμε εδώ για ευκολία γιατί θα τους βρούμε παρακάτω.

  • Ντέιβιντ Χίλμπερτ (David Hilbert), 20 χρόνια μεγαλύτερος της Νέτερ, στις εργασίες του οποίου στηρίχτηκαν οι πρώτες εργασίες της. Η Νέτερ δούλεψε μαζί του από το 1915, όταν αυτός ήταν 53 ετών.
  • Πωλ Γκόρνταν (Paul Gordan).  Καθηγητής της Νέτερ, υπό την επίβλεψή του οποίου  έκανε το διδακτορικό της.
  • Ερνστ Φίστερ (Ernst Fischer). Καθηγητής της Νέτερ, 6 χρόνια μεγαλύτερος της, αντικατέστησε τον Γκόρνταν και της πρότεινε να μελετήσει τις εργασίες του Χίλμπερτ. 
  • Φελίξ Κλάιν (Felix Klein). 33 χρόνια μεγαλύτερος από την Νέτερ, δούλευε μαζί με τον Χίλμπερ και αργότερα και με την Νέτερ.

Εκτός από τα μαθήματα των Μαθηματικών, η Έμμυ συνέχισε το ενδιαφέρον της για τις ξένες γλώσσες και έκανε μαθήματα με ένα καθηγητή Ρωμαϊκών Σπουδών και με έναν άλλον, καθηγητή Ιστορίας

Έχοντας δώσει και περάσει αυτές τις εξετάσεις στην Νυρεμβέργη (Nürnberg) τον Ιούλιο του 1903 (21 ετών), πήγε στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν (Göttingen). Παρακολούθησε διαλέξεις των Καρλ Σβάρζιλντ (Karl Schwarzschild), Όττο Μπλούμενχαλ (Otto Blumenthal),  Ντέιβιντ Χίλμπερτ (David Hilbert), Φελίξ Κλάιν(Felix Klein) και Χέρμαν Μινκόβσκι (Hermann Minkowski), όλοι μεγάλοι μαθηματικοί του προηγούμενου αιώνα. Πάλι όμως δεν της επιτράπηκε να γραφτεί σαν φοιτήτρια αλλά μόνο να παρακολουθεί τις διαλέξεις. Μετά από ένα εξάμηνο στο Γκέτινγκεν επέστρεψε στην Ερλάνγκεν.

Noether PhDΣε αυτό το σημείο, οι νόμοι είχαν αλλάξει και οι γυναίκες είχαν τη δυνατότητα να εγγραφούν στο πανεπιστήμιο ομότιμα με τους άντρες. Τον Οκτωβρίου του 1904, η Noether γράφτηκε στο Έρλαγκεν όπου τώρα σπούδασε μόνο Μαθηματικά και το 1907 (25 ετών) πήρε το διδακτορικό δίπλωμα με τον βαθμό «summa cum laude» (Άριστα) αφού εργάστηκε υπό την επίβλεψη του  Πωλ Γκόρνταν (Paul Gordan). Η Νέτερ αργότερα το περιέγραψε ως «αποτυχία».

Η διδακτορική εργασία είχε τίτλο : «Über die Bildung des Formensystems der ternären biquadratischen Form» («Σε πλήρη συστήματα αμετάβλητων για τριαδικές τεταρτοβάθμιες μορφές», 1907)

Habilitation

Αφού ολοκλήρωσε το διδακτορικό της, η φυσιολογική πρόοδος σε ακαδημαϊκή θέση θα ήταν το μεταδιδακτορικό που χρειάζεται για να διδάξει στα γερμανικά πανεπιστήμια, Αμπιλιτασιόν (Habilitation). Ωστόσο, αυτή η διαδρομή δεν ήταν ανοιχτή στις γυναίκες, οπότε η Νέτερ παρέμεινε στο Έρλαγκεν, βοηθώντας τον πατέρα της, ο οποίος, ιδιαίτερα λόγω των αναπηριών του, ήταν ευγνώμων για τη βοήθεια της κόρης του.

Η Νέτερ εργάστηκε επίσης για τη δική της έρευνα, συγκεκριμένα επηρεάστηκε από τον Ερνστ Φίτσερ (Ernst Fischer, ο νεαρός με τα γυαλιά)  ιδίως με την εισαγωγή της στο έργο του Ντέιβιντ Χίλμπερ (αυτός με το καπέλο).  Ο Φίτσερ διαδέχθηκε τον Γκόρνταν (ο φαρακλός με το μούσι)  στην προεδρία των Μαθηματικών όταν αποσύρθηκε το 1911. Η Νέτερ έγραψε για την επιρροή του Φίτσερ:

Πάνω απ ‘όλα είμαι ευγνώμων στον κ. Φιτσερ, από τον οποίο αποφάσισα να μελετήσω και ασχοληθώ με την αφηρημένη άλγεβρα, και αυτό παρέμεινε η κυρίαρχη ιδέα για όλη τη μετέπειτα δουλειά μου

Noether postg card to HilbertΗ Νέτερ συζητούσε πολύ συχνά με τον Φίτσερ για θέματα μαθηματικών, και πολλές φορές η Νέτερ έστελνε ταχυδρομικές κάρτες με την συνέχεια της συζήτησή τoυς.

Emmy NoehterΗ φήμη της Νέτερ εξαπλώθηκε γρήγορα καθώς δημοσιεύθηκαν οι εργασίες της. Το 1908 (26 ετών) εξελέγη μέλος στον Μαθηματικό Κύκλο του Παλέρμο (Circolo Matematico di Palermo), στη συνέχεια, το 1909, κλήθηκε να γίνει μέλος της Γερμανικής Μαθηματικής Εταιρίας (Deutsche Mathematiker-Vereinigung – DMV) και την ίδια χρονιά κλήθηκε να μιλήσει στην ετήσια συνάντηση της Εταιρίας στο Σάλτσμπουργκ (“On the theory of invariants for the forms of n variable”). Το 1913 (31 ετών) μίλησε σε ένα άλλο συνέδριο της DMV στη Βιέννη. (“On fields of rational functions”)

Όσο ήταν στην Βιέννη επισκέφτηκε τον Φρανς Μέρτενς (Franz Mertens) και συζήτησε τα μαθηματικά μαζί του. Ένας από τους εγγονούς του Μέρτενς θυμήθηκε την επίσκεψη της Νέτερ:  

μολονότι γυναίκα, μου φάνηκε σαν καθολικός ιερέας από μια αγροτική ενορία – ντυμένη  με ένα μαύρο αχαρακτήριστο παλτό μέχρι τον αστράγαλο, με αντρικό καπέλο και κοντά της μαλλιά […] και με μια τσάντα σταυρωτά στο στήθος όπως εκείνοι των σιδηροδρόμων της αυτοκρατορικής περιόδου, ήταν μάλλον περίεργη φιγούρα.

Γκέτινγκεν

Mathematics school in GöttingenΜέχρι το 1915 (33 ετών) εργαζότανε στο πανεπιστήμιο του Έρλάγκεν χωρίς μισθό. Το 1915 ο Χίλμπερτ και ο Φέλιξ Κλάιν (Felix Klein) την κάλεσαν να επιστρέψει στο Γκέτινγκεν. Ο λόγος ήταν ότι ο Χίλμπερτ ασχολήθηκε με τη φυσική, ιδίως για ιδέες σχετικά με τη θεωρία της σχετικότητας κοντά σε αυτές του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Αποφάσισε ότι χρειαζόταν τη βοήθεια ενός ειδικού στην Αναλλοίωτη Θεωρία (Invariant Theory) και, μετά από συζητήσεις με τον Κλάιν (ο σοβαρός με το μούσι), προσκαλέσανε την Νέτερ να πάει στο Γκέτινγκεν.

Το αποτέλεσμα της συνεργασίας αναφέρεται μερικές φορές ως Θεώρημα της Νέτερ και αποδεικνύει τη σχέση μεταξύ συμμετρίας στη φυσική και των αρχών διατήρησης. [Δεν χρειάζεται να ξέρετε τίποτα άλλο, αν όμως κάποιος ενδιαφέρεται, μπορεί να βρει την εργασία της στα Γερμανικά, Invariante Variationsprobleme», (στα Αγγλικά εδώ) και μία παρουσία στα Ελληνικά «Συµµετριες – Θεωρηµα της Noether».

Το Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής Perimeter στον Καναδά επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα (με 4 μικρά βίντεο) με έννοιες που κατανοούν ακόμα και τα νήπια, φτάνοντας σταδιακά σε έννοιες που κατανοούν οι κάτοχοι διδακτορικού τίτλου στη Φυσική ή στα Μαθηματικά:  «Το θεώρημα της Emmy Noether για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης»

Εκείνη η εποχή ήταν τα χρόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Νέτερ ήταν λίγο-πολύ με τους Σοσιοδημοκράτες αλλά δεν έπαιρνε μέρος σε πολιτικές συζητήσεις και ήταν πεπεισμένη ειρηνίστρια, μιά στάση πολύ σημαντική και σοβαρή γι’αυτήν.

Ο Χίλμπερτ και ο Κλάιν την έπεισαν να παραμείνει στο Γκέτινγκεν ενώ πολέμησαν για να μείνει επίσημα στην σχολή. Το πανεπιστήμιο αντιτάχθηκε. Παρόλο που οι δημοσιεύσεις της ήταν εντυπωσιακές, η Habilitation δεν είχε ψηφιστεί. Μέχρι τώρα, είχε κάνει εξαιρετική έρευνα και είχε δημοσιεύσει αρκετές σημαντικές εργασίες που θα ήταν κάτι παραπάνω από αρκετό για έναν άνδρα – αλλά ήταν «απλά» γυναίκα. Απαιτείτο ψηφοφορία όλης της σχολής, συμπεριλαμβανομένων των καθηγητών Φιλοσοφίας, Ιστορίας, καθώς και των Φυσικών και Μαθηματικών.

David HilbertΠως“, ρώτησαν, «θα μπορούσαμε να επιτρέψουμε σε μια γυναίκα να γίνει λέκτορας; Στη συνέχεια θα θέλει να γίνει καθηγήτρια! Και μετά τι πρέπει να κάνουμε να την αποτρέψουμε να γίνει μέλος της σύγκλητο της σχολής; “
Σε απάντηση, ο Χίλμπερτ υποστήριξε: «Κύριοι, η εν λόγω θέση είναι σε πανεπιστήμιο και όχι σε δημόσιο λουτρό. Σίγουρα το φύλο του υποψηφίου δεν πρέπει να είναι παράγοντας»
«Υπονοείτε ότι πρόκειται για φάρσα;» τον ρωτήσανε.
«Όχι», απάντησε ο Χίλμπερτ. «Σας διαβεβαιώνω ότι είμαι απόλυτα σοβαρός.”

Και μετά από μακρά μάχη με τις αρχές του πανεπιστημίου, μόλις το 1919 της δόθηκε η θέση του λέκτορα χωρίς μισθό (privatdozent). Ο Χίλμπερτ όμως έβαζε και το όνομά της στις διαλέξεις του. «Καθηγητής Χίλμπερτ, σε συνεργασία με την Δρ. Ε. Νέτερ»

Στο Γκέτινγκεν, μετά το 1919, η Νέτερ απομακρύνθηκε από την Αναλλοίωτη Θεωρία που δούλευε μέχρι τότε για να εργαστεί στην Θεωρία Ιδεωδών, μια πολύ αφηρημένη θεωρία που όμως βοήθησε στην ανάπτυξη της Θεωρίας Δακτυλίων (Ring Theory) σε ένα σημαντικό μαθηματικό θέμα.

[Δεν πειράζει αν δεν καταλάβατε τίποτα, φτάνει να ξέρετε ότι η Νέτερ άλλαξε θέμα και θεωρείται η 2η εποχή της Νέτερ. Για όποιον ενδιαφέρεται η εργασία «Idealtheorie in Ringbereiche»n (Ideal theory for rings) είναι εδώ (Γερμανικά) και εδώ στα Αγγλικά]

Emmy Noether Το 1922 η Νέτερ, 40 ετών, έγινε καθηγήτρια στο Γκέτινγκεν και είχε πια ένα μικρό μισθό. Είχε γίνει ειδική στην Θεωρία Δακτυλίων, και αυτό την οδήγησε να γίνει η πρώτη γυναίκα που έδωσε διάλεξη σε ένα  Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών (International Mathematical Union) το 1932, στην Ζυρίχη. 58 χρόνια μετά απ’αυτήν, η Γαλλίδα Colette Moeglin  ήταν η επόμενη γυναίκα που κλήθηκε σαν ομιλητής σε αυτό το συνέδριο, στο Κιότο της Ιαπωνίας.

Το ίδιο έτος, έλαβε επίσης, από κοινού με τον Εμίλ Αρτέν (Emil Artin), το βραβείο Alfred Ackermann-Teubner για την συνολική της συνεισφορά στα μαθηματικά.

Τα αγόρια της Νέτερ

Η Νέτερ είχε μία ομάδα από 9 φοιτητές που κάνανε το διδακτορικό τους υπό την επίβλεψη  μαζί της. Η ομάδα αυτή συχνά έμοιαζε με την προσωπική της φρουρά, σαν οικογένεια, σαν συνοδεία που πήγαινε όπου πήγαινε κι αυτή, ακούγοντας κάθε λέξη, ξαπλώνοντας στο διαμέρισμά της τα βράδια ενώ αυτή ετοίμαζε πουτίγκα, και συζητώντας τα μαθηματικά όλη την ώρα. 

Noether Card CartoonΜερικές φορές τσακωνόντουσαν, μερικές φορές την ενοχλούσαν με ερωτήσεις, αλλά το πιο  σημαντικό ήταν ότι ήταν πιστοί σ’αυτήν. Αυτοί οι νέοι και όχι -τόσο νέοι- άντρες και γυναίκες ονομάστηκαν «τα αγόρια της Νέτερ», ενώ συχνά της αποκαλούσαν ως «Κύριε Νέτερ» (Der Noether), σε αρσενική μορφή, που έδειχνε τον απόλυτο σεβασμό που όλοι είχαν για αυτήν ως μελετητή πρώτης τάξης ανεξάρτητα από το φύλο της.

Η άνοδος στην εξουσία του Χίτλερ και του Εθνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος στη Γερμανία το 1933 προκάλεσε μιά καταστροφή που σύντομα επηρέασε τα μαθηματικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο. Η Νέτερ απολύθηκε από το πανεπιστήμιο ως Εβραία (παρ’όλο που είχε βαπτιστεί χριστιανή) όπως και πολλοί άλλοι καθηγητές σε όλα τα πανεπιστήμια της Γερμανίας. Όσοι είχαν εβραϊκό υπόβαθρο ή άλλες πολιτικές αντιλήψεις χρειάστηκε να μεταναστέψουν.

Στην Αμερική

Πολλοί από αυτούς καθηγητές έλαβαν προσκλήσεις για να μετακομίσουν σε διάφορα αμερικανικά ιδρύματα και οι περισσότεροι ήταν ευγνώμονες γι’αυτό. Αντιθέτως, η Νέτερ  ήλπιζε να βρει μια θέση στη Μόσχα με τη βοήθεια του φίλου και του συναδέλφου της Πάβελ Αλεξάνδρωφ (P. S. Alexandroff), αλλά τα γραφειοκρατικά αργούσαν πολύ

Το ίδρυμα Σάμερβίλ (Somerville) στην Οξφόρδη έκανε μια αποτυχημένη προσπάθεια να της προσφέρει μια θέση χωρίς χρηματοδότηση από το ίδρυμα Ροκφέλερ (Rockefeller Foundation),

Μόνο  το κολέγιο θηλέων Μπράιν Μάορ (Bryn Mawr) στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ, ήταν σε θέση να της προσφέρει μια κανονική θέση (με τη βοήθεια του ιδρύματος Ροκφέλερ).

Στο Μπράιν Μάορ η Νέτερ διοργάνωσε ένα σεμινάριο κατά το χειμερινό εξάμηνο του 1933-34 για τρεις μαθητές και ένα μέλος του προσωπικού. Δούλεψαν στον πρώτο τόμο της Μοντέρνας Άλγεβρας (Moderne Algebra) του Βαν Ντερ Βάρντεν (Van der Waerden). Τον Φεβρουάριο του 1934 άρχισε να δίνει εβδομαδιαίες διαλέξεις στο Ινστιτούτο Ανωτάτων Σπουδών στο Πρίνστον (Princeton).

Η Νέτερ επέστρεψε στη Γερμανία το καλοκαίρι του 1934 για να δει για τελευταία φορά τον αδελφό της και επισκεύτηκε τον μαθητή της Εμίλ Άρτιν (Emil Artin) στο Αμβούργο.

Mawr CollegeΕπέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου το συμβόλαιο της σαν επισκέπτης καθηγητής στο Μπράιν Μάορ είχε παραταθεί για ένα ακόμη έτος. Συνέχισε τις εβδομαδιαίες διαλέξεις της στο Πρίνστον. Μετά τις διαλέξεις της, της άρεσε να μιλάει για τα μαθηματικά με τους Weyl, Veblen και Brauer.

Θάνατος της Νέτερ

Ο θάνατος της Νέτερ ήταν ξαφνικός και απροσδόκητος. Τον Απρίλιο του 1935 (53 ετών) οι γιατροί ανακάλυψαν μία κύστη στις ωοθήκες. Δύο ημέρες αργότερα, στην εγχείρηση, βρήκαν περαιτέρω όγκους που πίστευαν ότι ήταν καλοήθεις και δεν απομακρύνθηκαν. Η επέμβαση φάνηκε επιτυχής και για τρεις ημέρες η κατάστασή της βελτιώθηκε. Ωστόσο, την τέταρτη ημέρα, στις 14 Απριλίου, κατέρρευσε ξαφνικά και ανέπτυξε πολύ υψηλό πυρετό. Πέθανε αργότερα την ίδια μέρα.

Neether's dead post card
Τηλεγράφημα που στέλνει ο Weyl στο πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν και γα να αναγγέλλει τον θάνατο της Νέτερ

Όλοι οι φίλοι, καθηγητές και μαθητές της κάνανε αφιέρωμα στην Νέτερ. Ο Αινστάιν που θεώρησε ότι ο τύπος αφιέρωσε πολύ λίγο για την Νέτερ, έστειλε ένα γράμμα στην εφημερίδα Νιου Γιόρκ Τάιμς (New York Times) που δημοσιεύθηκε την 5η Μαΐου 1935 με επικεφαλίδα: «Ο καθηγητής Αϊνστάιν γράφει αφιέρωμα προς τιμή μίας συναδέλφου μαθηματικού». Μεταξύ άλλων έλεγε :

Η δεσποινίς Νέτερ ήταν η πιο σημαντική και δημιουργική μαθηματικός που υπήρξε μέχρι τώρα από τότε που ξεκίνησε η τριτοβάθμια εκπαίδευση των γυναικών

Αν και έλαβε μικρή αναγνώριση στη ζωή της λαμβάνοντας υπόψη τις αξιοσημείωτες προόδους που έκανε, έχει τιμηθεί με πολλούς τρόπους μετά το θάνατό της.

  • Ο Σύλλογος για τις Γυναίκες στα Μαθηματικά απονέμει μια “Διάλεξη της Νέτερ” για να τιμήσει τις γυναίκες στα μαθηματικά κάθε χρόνο. Το 2005, στο φυλλάδιο για το γεγονός, ο Σύλλογος τη χαρακτηρίζει ως “μια από τους μεγάλους μαθηματικούς της εποχής της, κάποια που δούλεψε και αγωνίστηκε για αυτό που αγαπούσε και πίστευε. Η ζωή και το έργο της παραμένουν μια τεράστια πηγή έμπνευσης“.
  • Συνεπές με την αφοσίωσή της στους μαθητές της, το Πανεπιστήμιο του Σίγκεν (Siegen) στεγάζει το τμήμα μαθηματικών και φυσικής του σε κτίρια στη πανεπιστημιούπολη Έμμυ Νέτερ.
  • Το Γερμανικό Ίδρυμα Έρευνας (Deutsche Forschungsgemeinschaft) λειτουργεί το πρόγραμμα Έμμυ Νέτερ που παρέχει χρηματοδότηση για τους πολλά υποσχόμενους νεαρούς μεταδιδακτορικούς επιστήμονες στην περαιτέρω έρευνα τους και στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες τους (υποτροφία).
  • Μία οδός στη γενέτειρα πόλη της, το Έρλαγκεν, έχει πάρει το όνομα της και του πατέρα της, Μαξ Νέτερ.
  • Το σχολείο που διαδέχτηκε το γυμνάσιο της στο Έρλαγκεν, μετονομάστηκε σε σχολείο της Έμμυ Νέτερ.
  • The God PatentO χαρακτήρας Emmy Nutter (Έμμυ Τρελή), η καθηγήτρια φυσικής στο μυθιστόρημα The God Patent του Ransom Stephens, βασίζεται σ’ αυτήν.
  • Ο κρατήρας Νέτερ της αθέατης πλευράς της Σελήνης πήρε το όνομα της.
  • Ο αστεροειδής 7001 Νέτερ επίσης ονομάστηκε έτσι από αυτήν.

Όλες οι εργασίες της Νέτερ χρονολογικά είναι εδώ (στα Γερμανικά, Search for “Noether”).

Πηγές

[1] Daniel R. Altschuler Stern, Fernando J. Ballesteros , “The Women of the Moon: Tales of Science, Love, Sorrow, and Courage”,  Oxford University Press, 2019

[2] August Dick, “Emmy Noether 1882-1935”, Birkhauser, 1981

[3] Uta C.Merzbach and Carl B. Boyer “A History of Mathematics” 3rd edition, John Wiley & Sons, Inc. 2011

[4] Dwight E. Neuenschwander, “Emmy Noether’s Wonderful Theorem” , The Johns Hopkins University Press, Baltimore, 2011

[5] Peter Olver, Ruth Gregory, “Emmy Noether: Her Life, Work, And Influence”, Perimeter Institute for Theoretical Physics, Waterloo, Canada

[6] M. B. W. Tent, “Emmy Noether, The Mother of Modern Algebra”, A.K. Peters, Ltd. Natick, Massachusetts, 2008.

[7] J J O’Connor and E F Robertson, “Emmy Amalie Noether”, http://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Noether_Emmy.html

[8] Marco Castrillón and Ágata Timón , “Emmy Noether and The Mathematics to Understand Relativity”, https://www.bbvaopenmind.com/en/science/mathematics/emmy-noether-and-the-mathematics-to-understand-relativity/ , BBVAOpenMind.com

[9] Peter J. Roquette, “Emmy Noether and Hermann Weyl” , 28 Jan 2008, https://www.mathi.uni-heidelberg.de/~roquette/weyl+noether.pdf

[10] Peter J. Roquette, «Noether-Heidelberg2010» https://www.mathi.uni-heidelberg.de/~roquette/Noether-Heidelberg2010a.pdf

[11] The Doc, “Emmy Noether.” Famous Scientists, www.famousscientists.org/emmy-noether/

[12] Δ.Μ. « Έμμι Ναίτερ: η σημαντικότερη δημιουργική μαθηματική ιδιοφυΐα», Phusics4u, http://physics4u.gr/blog/2018/03/09/%ce%ad%ce%bc%ce%bc%ce%b9-%ce%bd%ce%b1%ce%af%cf%84%ce%b5%cf%81-%ce%b7-%cf%83%ce%b7%ce%bc%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%b7-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%b9%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%b3/

[13] Peri-grafis.net, “ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ: Επιβλητικές Ξεχωριστές Παρουσίες (απαρχές 20ου αι.)” http://www.peri-grafis.net/ergo.php?id=1445

[14] physicsgg.me, “Το θεώρημα της Emmy Noether για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης” https://physicsgg.me/2018/07/23/%CF%84%CE%BF-%CE%B8%CE%B5%CF%8E%CF%81%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-emmy-noether-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%B9%CF%82-%CE%B2%CE%B1%CE%B8%CE%BC%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%82/

[15] Δημήτρης Σταθόπουλος, “Emmy Noether, η μαθηματικός που καθόρισε την εξέλιξη της σύγχρονης Φυσικής” , https://physicsgg.me/2020/03/07/emmy-noether-%ce%b7-%ce%bc%ce%b1%ce%b8%ce%b7%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%82-%cf%80%ce%bf%cf%85-%ce%ba%ce%b1%ce%b8%cf%8c%cf%81%ce%b9%cf%83%ce%b5-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b5%ce%be%ce%ad%ce%bb/

[16] Γιάννης Μπρούζος, “Η γυναίκα που μας δίδαξε τα πάντα για όλα”, http://www.nostimonimar.gr/emmy-noether-science-woman/

[17] sansimera.gr, «Έμι Νέτερ»  https://www.sansimera.gr/biographies/1256

[18] Natalie Angier , “The Mighty Mathematician You’ve Never Heard Of”,  The New York Times, https://www.nytimes.com/2012/03/27/science/emmy-noether-the-most-significant-mathematician-youve-never-heard-of.html

Youbute

The Most Important Woman in the History of Mathematics https://www.youtube.com/watch?v=3B-3cjAvn1E

The most significant genius: Emmy Noether, https://www.youtube.com/watch?v=Rqfj7n5aSwY

Emmy Noether: The Greatest Forgotten Mathematician in History, https://www.youtube.com/watch?v=MxmDphojQUU

Χριστόδουλος ΛάζαρηςΧριστόδουλος Λάζαρης
Μαθηματικός
MSc Στατιστικής, MSc Πληροφορικής.
BSc Digital Technology and Design